Amsterdam gaat het hele jaar door 24-uursopvang bieden aan daklozen die nergens anders terecht kunnen. Daarmee wordt een belangrijk programmapunt van GroenLinks gerealiseerd.

De winteropvang was vooralsnog alleen van 1 december tot 1 april open, maar blijft voortaan ook de rest van het jaar open. Ook zal de opvang voortaan niet alleen 's nachts, maar ook overdag open zijn. In deze 24-uursopvang krijgen daklozen die behoefte hebben aan zorg basale opvang. Ook worden ze er begeleid naar een oplossing voor hun problemen en dakloosheid.

De 24-uursopvang is een aanvulling op de reguliere opvang: daklozen die daar geen toegang toe hebben, omdat ze bijvoorbeeld uit een andere stad komen, kunnen hier wél terecht.

GroenLinks-fractievoorzitter Femke Roosma heeft hier jarenlang voor gepleit. Toen GroenLinks vorig jaar in een coalitie stapte met D66, PvdA en SP zijn er uiteindelijk afspraken gemaakt om de winteropvang door te ontwikkelen tot een permanente opvang.  

Betere hulp
GroenLinks-raadslid Dorrit de Jong is blij dat het college er nu ook echt mee aan de slag gaat. “Het groeiend aantal daklozen is onacceptabel. Dit is een goede oplossing voor mensen die nu nergens terecht kunnen en noodgedwongen op straat slapen.” 

De hulp aan daklozen wordt niet alleen uitgebreid, ze wordt ook verbeterd. Een taskforce neemt maatregelen om de doorstroom te verbeteren. Het duurde vooralsnog gemiddeld vier maanden voordat daklozen in de opvang duidelijkheid kregen over hun hulptraject. De taskforce gaat er bijvoorbeeld voor zorgen dat dit sneller gaat. Ook stuurt wethouder Kukenheim een brandbrief aan de staatssecretaris.

Economisch daklozen
Toch zien we dat we er ook hiermee nog niet zijn. Hoewel eerder dit jaar al 10 miljoen euro extra werd uitgetrokken voor de maatschappelijke opvang, blijft er een tekort aan slaapplekken. De maatschappelijke opvang zit overvol en er is een groot tekort aan sociale huurwoningen.
​
Ook komen er steeds meer economisch daklozen bij. Dat zijn mensen die zich in principe zelf kunnen redden of onderhouden, maar geen woning hebben. Zij kunnen die door de hoge huurprijzen en het woningtekort ook niet vinden. GroenLinks blijft zich dan ook inzetten voor nog betere opvang van daklozen in onze stad én voor meer betaalbare woningen.

Het college maakt meer geld vrij om geweld en ondermijnende drugscriminaliteit tegen te gaan. Ook steekt de stad 20 miljoen euro in het aan het werk helpen van Amsterdammers die graag een baan willen. Er gaat bijna 100 miljoen euro extra naar zorg en jeugdzorg, om de bezuinigingen van het kabinet Rutte III op te vangen. 289 miljoen euro gaat naar onderhoud van kades, bruggen en groen.

Dat staat in de begroting die wethouder Rutger Groot Wassink vandaag presenteerde. De stad gaat door met investeringen ondanks financiële tegenvallers rond het Afval en Energie Bedrijf, en ondanks dat het Rijk de hand op de knip houdt. 

De coalitie van GroenLinks, D66, PvdA en SP laat een radicaal andere visie zien op de publieke sector dan het kabinet in Den Haag. “Waar Den Haag blijft kiezen voor grote bedrijven en vervuilende industrie, kiest Amsterdam voor wat van ons samen is,” zegt GroenLinks-fractievoorzitter Femke Roosma. “We investeren in het welzijn van mensen en we doen dat daar waar armoede en ongelijkheid het grootst zijn.”

Schone lucht
​Daarom werkt het college ook aan een autoluwe stad met meer ruimte voor fietsers, voetgangers en openbaar vervoer. Want in Amsterdam heeft iedereen recht op schone en gezonde lucht.
We blijven de stad radicaal vergroenen. In 2030 stoot Amsterdam 55% minder CO2 uit en in 2050 bijna niks meer. In 2040 is de stad aardgasvrij. Er is een Klimaatfonds van 150 miljoen euro waarmee duurzame initiatieven kunnen worden gestart en ondersteund.

Het stadsbestuur heeft ambitieuze plannen voor de Amsterdamse economie. De raad stemde voor een plan van GroenLinks om de honderden miljoenen die Amsterdam investeert in duurzaamheid aan te grijpen om banen te creëren. Ook ging de raad akkoord met het plan van wethouder Groot Wassink om duizendenden langdurig werklozen weer naar werk te begeleiden.

Het college investeert de komende vier jaar ruim 1,6 miljard euro in de stad. Er worden tienduizenden woningen bijgebouwd. Er komt een Klimaatfonds van 150 miljoen euro waarmee duurzame initiatieven van bewoners, bedrijven en organisaties kunnen worden gestart en ondersteund. En er komt geld voor achterstallig onderhoud van de openbare ruimte en groen. Al die investeringen leveren enorm veel werk op.

“Nu is het belangrijk om afspraken te maken over hoe en waar deze investeringen terecht komen. Zodat ze niet alleen bijdragen aan een duurzame stad, maar ook aan een sociale en rechtvaardige economie,” zegt GroenLinks-fractievoorzitter Femke Roosma. De partij vraagt nadrukkelijk om de verduurzamingsplannen aan te grijpen voor werkgelegenheidsprojecten in de stad, en dan vooral in buurten waar de behoefte het grootst is. In een voorstel van fractievoorzitter Roosma en woordvoerder Werk & Inkomen Deniz Karaman spreekt de partij van een ‘Green New Deal’.

Werk
​Het voorstel kreeg vandaag een meerderheid van de gemeenteraad achter zich. Dat gebeurde tijdens de behandeling van de voorjaarsnota. Daarin werd ook 20 miljoen euro vrijgemaakt voor het plan van wethouder Rutger Groot Wassink om nog eens duizenden mensen naar werk te begeleiden. Daarvoor kiest het college een nieuwe aanpak met coaches, opleidingen en loonkostensubsidies, waarbij een deel van het salaris wordt betaald. In stadsdeel Zuidoost is al ervaring opgedaan met deze aanpak. Jonge werklozen worden er intensief naar werk begeleid. Onder deze groep is de werkloosheid flink gedaald. In de hele stad neemt de jeugdwerkloosheid bovendien sneller af dan in andere grote steden. In vier jaar tijd daalde het aantal werklozen tussen 15 en 25 jaar van 13,3% naar 6,2% - meer dan de helft. Met de investering van 20 miljoen euro wil het college deze aanpak nu ook in de rest van Amsterdam toepassen. 

GroenLinks, SP en BIJ1, de PvdA, Partij voor de Dieren en DENK roepen het college op om druk uit te oefenen op de Nederlandse regering om het VN-kernwapenverdrag te ondertekenen en te ratificeren. Deze partijen hebben een ruime meerderheid in de Amsterdamse gemeenteraad.

In het VN-Kernwapenverdrag staan afspraken over de beperking van het gebruik van kernwapens, en de vernietiging van deze wapens. Begin dit jaar trokken kort na elkaar de Verenigde Staten en Rusland hun handtekening onder het verdrag in. Nederland heeft het verdrag nooit ondertekend.

Als het aan de progressieve partijen ligt zal Amsterdam als eerste Nederlandse stad het ICAN Cities Appeal ondertekenen. ICAN Cities Appeal is een coalitie van grote steden als Washington D.C., Oslo en Berlijn, die zich inzetten voor een wereld zonder kernwapens. In 2018 won het de Nobelprijs voor de Vrede.
Zodra Amsterdam zich bij het Cities Appeal aansluit kan het actief druk uitoefenen op het kabinet.

Belastingontwijking
De vijf grootste bedrijven die betrokken zijn bij de productie, ontwikkeling en het onderhoud van kernwapens (Lockheed Martin, Boeing, BAE systems, General Dynamics en United Technologies) hebben een holding in Nederland. Dat blijkt uit onderzoek van Stop Wapenhandel en Transnational Institute. De jaarlijkse productie van deze bedrijven loopt op tot 203 miljard dollar. Daarmee wordt bijna de helft van de omzet van de grootste wapenbedrijven ‘verdiend’ in ons land.

In hun voorstel vragen de partijen het college ook om zich ervoor in te zetten dat eventuele tax rulings en andere belastingvoordelen van bedrijven uit de kernwapenindustrie openbaar gemaakt worden.

Steden als doelwit
De ontploffing van een kernwapen ter grote van de bom gebruikt in Hiroshima zou leiden tot tussen de 60.000 en 70.000 directe doden, blijkt uit onderzoek van PAX. Amsterdam en Nederland moeten alles doen om dit te voorkomen. En bedrijven die kernwapens produceren moeten in ons land al helemaal niet kunnen profiteren van belastingvoordelen.

Femke Roosma (GroenLinks): “Dat er zich onder de belastingontwijkende multinationals in Amsterdam zoveel wapenproducenten bevinden is een grote smet op onze stad. Belastingontwijking door wapenproducenten is nog beschamender en cynischer dan ontwijking door multinationals als Starbucks of Ikea. Wapenbedrijven worden met belastinggeld betaald, en verwoesten talloze mensenlevens door oorlog en conflict.”

Tiers Bakker (SP): “Terwijl de wereld om ons heen steeds onveiliger wordt, gebruiken massamoordmultinationals onze stad om te verdienen aan wapens die wereldwijd dood en verderf veroorzaken. Dat moet anders. Amsterdam is een stad van vrede, daar hebben wapenhandelaren niets te zoeken. Het is de hoogste tijd dat we deze verderfelijke vorm van kapitalisme een halt toeroepen. Te beginnen met de ondertekening door het kabinet van het kernwapenverdrag.”
​
Jazie Veldhuyzen (BIJ1): “Bedrijven die geld verdienen met de productie van wapens profiteren van gewapende conflicten en oorlogen en om die reden zijn zij volgens BIJ1 niet welkom in Amsterdam, zeker niet als zij massavernietigingswapens zoals kernbommen produceren. Dit initiatiefvoorstel is een belangrijke stap om deze bedrijven het zo moeilijk mogelijk te maken.”

Ruim 70 jaar geleden werd de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens vastgesteld. 65 mensenrechten. Het recht op voldoende inkomen, op privacy, op kunst en cultuur. Het bevechten en realiseren van deze rechten, voor iedereen, is een belangrijk doel van de politiek: Zichtbaar maken wie nog geen toegang heeft tot basale mensenrechten.

Tegelijkertijd wordt nagedacht over nieuwe mensenrechten (o.a. door de redactie van Filosofie Magazine). Want, toen de Verklaring werd vastgesteld, waren we ons niet bewust van de verwoestende gevolgen van klimaatverandering, was er nog geen sprake van misbruik van digitale gegevens en van multinationals die machtiger zijn dan staten. Een veranderende wereld vraagt om opnieuw na te denken over mensenrechten en de essentiële vraag: hoe beschermen we de menselijke waardigheid tegen oude én nieuwe machten?

Het opent de discussie over wat die nieuwe mensenrechten zouden moeten zijn, bijv: het recht om veilig asiel aan te vragen, het recht om vergeten te worden, het recht op mensenrechten van toekomstige generaties.

Nieuwe mensenrechten
Een van de nieuw geopperde mensenrechten is ‘het recht op de stad’. Het recht op de stad, ooit geïntroduceerd door Henry Lefebvre ten tijde van de studentenprotesten in 1968, wordt nu uitgedragen door sociale bewegingen wereldwijd. Het recht op de stad, is het recht van gewone burgers die hun stad, de stedelijke omgeving, willen terugwinnen op de dominante krachten – beleggers, multinationals, grote ketens, en soms ook de overheid zelf – die nu bepalen hoe de stad, de openbare ruimte eruit ziet.

De dominante krachten die de stad toe-eigenen, die de stad economisch overbegrazen, uitbuiten. Die hun eigen belang boven het algemene belang stellen, en de kosten van hun economisch gewin afwentelen op het collectief. Door te speculeren met onze huizen, door de lokale economie te verstikken met een monocultuur van ketens, door de openbare ruimte in te nemen en te exploiteren.

Het recht op de stad is het recht van burgers om het proces van stedelijke ontwikkeling terug te claimen. Het recht om in de stad te kunnen wonen, er te kunnen leven, maar vooral om de stad samen vorm te geven. Een “schreeuw om de radicale herziening van relaties in de stad” zegt Lefebvre. Hoe we ons tot elkaar verhouden, hoe we samen leven en hoe we voorkomen dat we ervan vervreemden, dat we van elkaar vervreemden. Lefebvre ziet de stad als een oeuvre, als een kunstwerk, dat door de mensen in de stad in gezamenlijkheid gemaakt wordt.

De New Yorkse professor David Harvey omschrijft het recht op de stad dan ook als een collectief recht, waar sociale bewegingen een belangrijke rol in spelen. Het recht op stedelijk leven voor álle groepen mensen die er wonen. Juist ook voor de groepen die nog te vaak het recht op de stad onthouden wordt; vrouwen, LGBTIQ+ groepen, etnische minderheden, migranten, daklozen. Het recht op de stad behoort iedereen toe die in de stad leeft en eraan bijdraagt.
In de complexiteit en incompleetheid van steden, zegt professor Saskia Sassen, daar ligt de ruimte voor mensen om het recht op de stad op te eisen. Te zeggen: wij zijn hier. De stad behoort ook aan ons toe.

Van wie is de stad?
Het Amsterdamse coalitieakkoord kan gezien worden als een grote opdracht om het recht op de stad voor meer mensen te realiseren en te versterken. Dit college staat voor een grote opgave. Amsterdam is een open stad, en we verwelkomen nieuwe inwoners. En tegelijk moeten we het recht op de stad realiseren, voor de mensen die hier even of al langer wonen.

Dat is niet eenvoudig. Omdat het soms lijkt alsof het recht voor de één ten koste gaat van het recht van de ander. De nieuwe bewoners die naar Zuidoost, Nieuw West en Noord komen, komen met nieuwe voorzieningen en veranderen het karakter van de buurt. Veel bewoners die er al langer wonen vragen zich af: En wij dan? Welke ruimte is er nog voor ons? Er is een begrijpelijke angst voor verdringing. Een angst dat er voorzieningen in die buurten ontoegankelijk worden voor de huidige bewoners. Er is teleurstelling over achtergebleven investeringen en voorzieningen die zijn verdwenen.

Sommige politici zullen in de verleiding worden gebracht om partij te kiezen. ‘Expats en yuppen welkom’ versus ‘Amsterdam voor de Amsterdammers’. Maar die voorstelling van zaken is niet alleen te simpel: want wanneer ben je expat en wanneer ben je Amsterdammer? Maar vooral: het zet mensen tegen elkaar op. Het maakt stedelijke ontwikkeling tot een zero-sum game.

De uitdaging is hoe we samen kunnen winnen. Hoe we werken aan een nieuwe dynamiek waar de waarden en gemeenschappelijkheid van de mensen in de buurten behouden blijft, en nieuwe bewoners hun kennis, ervaringen en energie kunnen delen. Waar kunnen zij elkaar ontmoeten? Hoe kunnen ze elkaar versterken? De vraag: van wie is de stad? Is dan eigenlijk ook een verkeerde.

De vraag is eerder: hoe realiseren we het recht op de stad voor zoveel mogelijk mensen? Daar ligt een belangrijke taak voor de overheid en de politiek. De taak om de stad los te wrikken uit de greep van het grote geld en terug te geven aan de burgers. Niet toe te kijken hoe gentrification als ongecontroleerd proces over de stad spoelt, maar mogelijk te maken dat mensen de veranderende stad samen vormgeven. 

Stedelijke ontwikkeling: stad versterken, bouwen en verduurzamen.
Deze Voorjaarsnota staat in het teken van investeren. Want een sociale overheid investeert. Bijna 290 miljoen euro wordt vrijgemaakt om de fundamenten van de oude stad te herstellen en achterstallig onderhoud van de stad aan te pakken. Noodzakelijk, want zonder stad is, er geen recht op de stad, is er niks om vorm te geven.

Tegelijkertijd gaan we door met het bouwen aan de nieuwe stad. Nieuwe wijken betaalbare woningen voor en in de buurt. Dat mag geen kwestie zijn van stenen stapelen, complexen uit de grond stampen, zoals wethouder Van Doorninck altijd zegt. Geen blauwdruk, geen top down proces. Het recht op de stad vereist juist dat buurten organisch worden ontwikkeld in gezamenlijkheid. In deze voorjaarsnota wordt voor velen miljoenen aan investeringsruimte vrij gemaakt, om een nieuwe stad mét sociale voorzieningen te bouwen, met scholen, buurthuizen, parken.

En we verduurzamen de oude én de nieuwe stad. Er komen klimaatakkoorden voor elke buurt. De vraag die mensen in de buurten in gezamenlijkheid beantwoorden is: hoe maken we onze huizen duurzamer? Én hoe doen we het op een sociale en betaalbare manier? Bijvoorbeeld zoals in Zuidoost, waar CO2-Force, een lokale stichting van actieve bewoners en ondernemers, werkt aan een sociale energietransitie, zonder lastenverhogingen voor bewoners met een smalle beurs, gericht op het creëren van lokale werkgelegenheid. Of zoals in Oost waar een buurtcoöperatie samen met het stadsdeel een voorstel onderzoekt om gezamenlijk een warmtenet aan te leggen.

We versterken, bouwen en verduurzamen de stad; we ontwikkelen een publiek werk, publieke werken, een gezamenlijk oeuvre.

Naar een Green New Deal
Al die investeringen die we doen in de stad, in de publieke werken, leveren enorm veel werk op. Het is dé kans om het recht op de stad te realiseren door letterlijk gezamenlijk aan de stad te werken.
Met een investering van 20 miljoen euro gaat wethouder Groot Wassink Amsterdammers naar al die banen begeleiden die in het verschiet liggen. Mensen die te lang genegeerd zijn, die wellicht vervreemd zijn van de stad, kunnen we nu helpen hun recht te claimen.

Maar we kunnen meer doen. Het Amerikaanse congreslid Alexandria Ocasio Cortez, AOC, introduceerde haar Green New Deal onlangs in de VS. En AOC is een voorbeeld om altijd te volgen. Maar waar zij de overheid nog moet overtuigen om te investeren in publieke werken, in de energietransitie, is dat in het Amsterdamse geen probleem. Daarom is dit een unieke kans en het perfecte moment om nu een Amsterdamse Green New Deal te maken.

Nooit eerder deden we zoveel duurzame investeringen in de stad. Nu moeten we afspraken maken over hoe en waar onze publieke, groene investeringen terecht komen. Hoe Amsterdammers kunnen profiteren van al dat extra werk, hoe lokale buurteconomieën kunnen opbloeien. Hoe het geld wat verdiend wordt ten goede komt aan de mensen die de arbeid hebben geleverd. Hoe de opbrengsten van de investeringen ten goede komen aan de stad. En hoe we voorkomen dat het grote geld er mee van door gaat.

Deze kans mogen we niet laten liggen. In Zuidoost is de eerste stap gezet. Daar is het stadsdeel samen met het ROC begonnen met een MBO opleiding tot duurzaamheidstechnicus. De volgende stap is een gegarandeerde baan na afstuderen, en werk in een coöperatie zodat mensen profiteren van de winsten van hun eigen arbeid. Een lokale groene economie met goed werk.

Culturele voorzieningen en ontmoeting
In het publieke (kunst)werk dat de stad is, speelt kunst en cultuur een onmisbare rol. Wethouder Meliani waarschuwde er vorige week al voor dat mensen in de stad steeds meer langs elkaar heen leven, in hun eigen bubbel, digitale algoritme, in hun eigen fysieke dynamiek. We ontmoeten elkaar niet meer.

Culturele voorzieningen zijn plekken voor verbeelding én verbinding. Het zijn plekken waar mensen elkaar ontmoeten. Daarom moeten kunst en cultuur instellingen open staan voor de hele stad. De stad beter representeren. En kunst en cultuur moet ook eerlijker verdeeld worden over de stad.  

Want kunst en cultuur is óók een mensenrecht. Zoals Rosa Luxemburg schreef: “Vervreemd en vernederd is niet alleen degene die geen eten heeft, maar ook degene die geen aanspraak kan maken op de grote gaven van de mensheid.” Op kunst, muziek, literatuur. Het zijn medicijnen tegen vervreemding.

In deze Voorjaarsnota investeert dit college daarom terecht veel in kunst en cultuur. Niet alleen in de binnenstad, juist ook daarbuiten. Er komt een prachtig nieuw gebouw voor theater de Meervaart. Een icoon aan de Sloterplas.

De gezonde groene stad
Het recht op de stad is ook het recht op een stad waar je in kan ademen. Een stad met schone lucht. Waar de ruimte die de één inneemt, niet ten koste gaat van de gezondheid van de ander. Het schone lucht plan van wethouder Dijksma en de autoluwe stad geven letterlijk meer lucht en ruimte – meer stad – terug aan de Amsterdammers.

Zij die een uitstootvrije stad ‘een stad voor de rijken’ noemen, die gezonde longen elitair noemen, wetende dat de laagste inkomens het meest te lijden hebben onder de vieze lucht, dat de slechtste huizen het dichtst op de ring A10 staan, die verhullen dat ze hun eigen belangen beschermen. Die werpen een rook- of fijnstof-gordijn op. Want de status quo is in het belang van de machtigen. Want alleen als je geld hebt is schone lucht niet duur.

Tenslotte is het belangrijk om stil te staan bij het realiseren van het recht op de stad voor de mensen die er misschien wel het minst toegang tot hebben: De mensen zonder huis en thuis. Dak- en thuislozen moeten meer en beter ondersteund worden. De voorzieningen zijn er, maar hoe geven we mensen toegang? We willen investeren in meer cliëntondersteuning om daklozen hun weg te laten vinden in ‘het systeem’. En het systeem soms open te breken. 

Vastberaden voorwaarts
Voorzitter, dit college stond voor een grote uitdaging, een zware opgave. Een ambitieus coalitieakkoord en grote financiële tegenvallers, van het rijk en het achterstallig onderhoud. Een tekort van honderden miljoenen euro’s. Maar nu het stof van deze Voorjaarsnota neerdaalt, staan die ambities fier overeind.

Grote bezuinigingen op de zorg en jeugdzorg worden afgewend. Waarvoor complimenten. Het zal nog steeds niet makkelijk zijn, maar waar het kabinet jongeren die zorg nodig hebben in de steek laat, terwijl het tegelijkertijd haar geld niet uitgegeven krijgt, kiest Amsterdam voor het welzijn en de gezondheid van haar inwoners. Dat een kwestie van beschaving.

Dat betekent niet dat er geen moeilijke beslissingen genomen zijn. De bezuiniging op de organisatie is een forse opgave, waarvan we hopen dat deze via natuurlijk verloop tot stand kan komen en de uitvoering niet zal raken. Tegelijkertijd komen 300 flexwerkers in vaste dienst. Een einde aan flexwerk en meer zekerheid voor onze mensen. Dat is fantastisch nieuws.

Het betekent ook dat er nog veel moeilijke beslissingen te nemen zijn. Dit college moet zorgen voor de stad en deze tegelijkertijd veranderen. Door verreikende doelen te stellen, door zaken open te breken, soms letterlijk, en door doelen stap voor stap in gezamenlijkheid te realiseren.

Daarmee realiseren we iets essentieels. Het recht op de stad, een mensenrecht. Waarin we het verstikkende juk van het grote geld afwerpen en samenwerken aan een oeuvre, de stad als gezamenlijk kunstwerk, publiek werk.
​
Vastberaden voorwaarts.

Grijp de honderden miljoenen die Amsterdam investeert in duurzaamheid aan om banen te creëren voor Amsterdammers. Dat zegt Femke Roosma vandaag tijdens de Algemene Beschouwingen. De GroenLinks-fractievoorzitter pleit voor een Amsterdamse ‘Green New Deal’.

Het college investeert de komende vier jaar 1,6 miljard in de stad. Er worden tienduizenden woningen bijgebouwd. Het stadsbestuur investeert in een klimaatneutrale stad, de afvalverwerking wordt duurzamer en er komt geld voor achterstallig onderhoud van de openbare ruimte en groen. Er komt een Klimaatfonds van 150 miljoen euro waarmee duurzame initiatieven van bewoners, bedrijven en organisaties kunnen worden gestart en ondersteund.
Al die investeringen leveren enorm veel werk op. Met een investering van 20 miljoen euro gaat GroenLinks-wethouder Rutger Groot Wassink Amsterdammers naar de banen begeleiden die in het verschiet liggen.

Green New Deal
“Nooit eerder deden we zoveel duurzame investeringen in de stad. Nu moeten we afspraken maken over hoe en waar onze publieke, groene investeringen terecht komen,” zei Femke Roosma vandaag tijdens de Algemene Beschouwingen. Nu is het tijd om de volgende stap te zetten en de investeringen zo te doen dat het niet alleen bijdraagt aan een duurzame stad, maar ook aan een sociale en rechtvaardige economie.
GroenLinks vraagt nadrukkelijk om de verduurzamingsplannen aan te grijpen voor werkgelegenheidsprojecten in de stad, en dan vooral in buurten waar de behoefte het grootst is. In een motie van Roosma en woordvoerder Werk & Inkomen Deniz Karaman spreekt de partij van een ‘Green New Deal’.
“Laten we investeren in buurteconomieën en voorkomen dat alleen het grote geld er met de buit vandoor gaat,” zegt Roosma.

Onderwijs
Ook het onderwijs moet een belangrijk onderdeel zijn van de Green New Deal. In Zuidoost is de eerste stap gezet. Daar is het stadsdeel samen met het ROC begonnen met een MBO opleiding tot duurzaamheidstechnicus.
Roosma: “De volgende stap is een gegarandeerde baan na afstuderen, en werk in een coöperatie zodat mensen profiteren van de winsten van hun eigen arbeid. Een lokale groene economie met goed werk.”

Amsterdam steekt 20 miljoen euro in het aan het werk helpen van Amsterdammers die graag een baan willen. Ook gaat er bijna 100 miljoen euro extra naar zorg en jeugdzorg. Dat is nodig om de bezuinigingen van het kabinet Rutte III op te vangen. Er gaat 289 miljoen naar achterstallig onderhoud van kades, bruggen en groen.

Dat staat in de voorjaarsnota die het college vandaag presenteerde. Daarin worden de plannen van het college uitgewerkt en wordt er duidelijk hoeveel de plannen opbrengen en kosten.

De coalitie van GroenLinks, D66, PvdA en SP laat een radicaal andere visie zien op de publieke sector dan het kabinet in Den Haag. “Waar Den Haag blijft kiezen voor grote bedrijven en vervuilende industrie, kiest Amsterdam voor wat van ons samen is,” zegt GroenLinks-fractievoorzitter Femke Roosma. “We investeren in het welzijn van mensen en we doen dat daar waar armoede en ongelijkheid het grootst zijn.”

Daarom werkt het college ook aan een autoluwe stad met meer ruimte voor fietsers, voetgangers en openbaar vervoer. Want in Amsterdam heeft iedereen recht op schone en gezonde lucht.
​
We gaan door met het radicaal vergroenen van de stad. In 2030 stoot Amsterdam 55% minder CO2 uit en in 2050 bijna niks meer. In 2040 is de stad aardgasvrij. Er is een Klimaatfonds van 150 miljoen euro waarmee duurzame initiatieven kunnen worden gestart en ondersteund.

In Amsterdam leven ruim tienduizend mensen zonder papieren. Ze maken deel uit van de Amsterdamse samenleving, maar hebben vaak geen toegang tot belangrijke voorzieningen, zoals zorg en onderwijs. Ook is het lastig om aangifte te doen als je geen papieren hebt.
GroenLinks Amsterdam presenteert vandaag samen met BIJ1 en DENK een initiatiefvoorstel om deze groep die rechten wél te geven, door middel van een Stadspas. Deze kan worden gebruikt als Amsterdams identiteitsbewijs en toegang te geven tot sociale voorzieningen en faciliteiten. De pas zou zelfs kunnen worden gebruikt als bankpas.
Veel Amsterdammers zonder papieren wonen hier al tientallen jaren, anderen zijn pas kort geleden in de stad aangekomen. Sommigen zijn hier gekomen op een toeristenvisum, anderen na een lange zware migratieroute en een asielaanvraag. Omdat ze geen officiële verblijfstatus hebben zijn ze kwetsbaar voor uitbuiting en misbruik. Ze wonen vaak in te duur verhuurde kamers of woningen. Soms zijn ze zelfs dakloos. Hun kinderen gaan naar Amsterdamse scholen, maar zelf moeten ze de kost verdienen tegen weinig betaling, en zonder contract. Of ze hebben helemaal geen inkomen.

New York, Parijs
Zo ontstaat er een parallelle wereld. Kwetsbare mensen moeten zien te overleven, zonder enige vorm van bescherming. Hun basale mensenrechten komen in het geding: het recht op onderdak, het recht op zorg, en het recht op onderwijs bijvoorbeeld. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens bepaalt dat ongeacht iemands nationaliteit of status, de staat verplicht is iedereen aanwezig op haar grondgebied bescherming te bieden. De Eurocommissaris voor fundamentele rechten wijst lidstaten steeds vaker op de rechten van ongedocumenteerden en steunt daarmee de beweging van grote steden die hun inwoners van deze rechten voorzien.

Femke Roosma: “We willen dat de Stadspas ervoor zorgt dat alle Amsterdammers onderdeel kunnen zijn van de stad.” 

Grote steden als New York, Parijs, Barcelona en Bern gingen Amsterdam al voor. Ze zoeken zelf oplossingen om mensen die zonder officiële papieren in hun stad verblijven toch te voorzien van identificatie en daarmee van een ‘recht op de stad’ of ‘stadsrechten’. Vaak gebeurt dit in de vorm van een stadspas. Behalve een symbolische erkenning dat ze onderdeel zijn van de samenleving kan de pas worden gebruikt om toegang te geven tot sociale voorzieningen en faciliteiten. Ook zou de pas als betaalpas kunnen worden gebruikt.
​
App
Amsterdam kent al een zogenoemde Stadspas waarmee kinderen, minima en ouderen toegang krijgen tot voorzieningen als de Openbare Bibliotheek, maar ook korting kunnen krijgen op een nieuwe fiets, cursussen en sportactiviteiten. De gemeenteraadsfracties van GroenLinks, BIJ1 en DENK willen laten onderzoeken of de Stadspas kan worden uitgebreid naar een Amsterdam Pas voor álle Amsterdammers -- ongeacht verblijfsstatus of papieren. Hiermee kunnen sociale en culturele voorzieningen toegankelijk worden gemaakt voor alle inwoners van de stad. Ook wil GroenLinks laten onderzoeken hoe de pas kan worden gebruikt als identificatiemiddel en betaalmiddel.
Tenslotte zou de Amsterdam Pas kunnen worden gekoppeld aan een app met informatie over de stad, de sociale kaart van Amsterdam en de voorzieningen waar de pas toegang tot biedt. Fractievoorzitter van GroenLinks Femke Roosma: “We willen dat de Stadspas ervoor zorgt dat alle Amsterdammers onderdeel kunnen zijn van de stad.”  

Per 1 juli zullen ruim 500 ongedocumenteerden op een plek kunnen rekenen in de 24-uursopvang. Dat staat in het plan dat wethouder Rutger Groot Wassink vandaag presenteerde.

Het gaat om een groep mensen die in Amsterdam leven zonder papieren. Deze ongedocumenteerden hebben geen verblijfsstatus maar kunnen vaak ook niet terug naar het land van herkomst. Velen van hen leven daardoor noodgedwongen op straat. Dit betekent dat ze in de kou moeten slapen, niet naar de wc kunnen en moeten zien te overleven zonder geld omdat ze ook niet mogen werken.

De 24-uursopvang geeft ze een dak boven het hoofd, en er wordt ook aan perspectief gewerkt. Want ook zij moeten de kans krijgen om een eigen leven op te bouwen. De 24-uursopvang gaat daarmee verder dan de Bed, Bad en Brood-opvang waar ze nu terecht kunnen. Anders dan bij Bed, Bad & Brood, zullen ongedocumenteerden ook overdag in de opvang terecht kunnen.

Kleinschalig
Fractievoorzitter van GroenLinks Femke Roosma: “Bed, Bad en Brood alleen helpt mensen niet om uit hun uitzichtloze situatie te komen. Als je elke ochtend op straat wordt gezet en pas aan het eind van de middag naar binnen mag, dan ben je alleen maar bezig met overleven.” Met de 24-uursopvang zal dat veranderen en zal er ook samen met ongedocumenteerden worden gekeken hoe ze mee kunnen doen in de Amsterdamse samenleving.
De gemeente gaat op zoek naar ruim tien panden, zodat de ongedocumenteerden kleinschalig kunnen worden opgevangen. Het bijzondere aan dit plan is dat ongedocumenteerden zelf, en ook vrijwilligersorganisaties en steungroepen aan het plan hebben meegewerkt. Een van die groepen is We Are Here.

Deze groep ontstond in september 2012 toen een aantal ongedocumenteerden besloot op te komen voor haar rechten. Ze wilde niet langer in de marge leven, de groep wilde zichzelf zichtbaar maken. Dat deed ze door samen actie te voeren, en een tentenkamp op te zetten – eerst in de tuin van de Diakonie, en later op de Notweg. Roosma: “We Are Here liet zien dat hun situatie uitzichtloos was: dat ze nergens recht op hadden en nergens heen konden. Zij hebben zware en moeilijke omstandigheden getrotseerd om het onzichtbare leed zichtbaar te maken.”
​
Landelijke doorbraak
Het werk van We Are Here heeft ook bijgedragen aan een landelijke doorbraak. Twee weken geleden maakte staatssecretaris Mark Harbers namelijk al bekend dat het kabinet afspraken heeft gemaakt, met onder meer de gemeente Amsterdam, over de ontwikkeling van een landelijke voorziening voor de opvang van ongedocumenteerden. Het Rijk gaat voor het eerst meebetalen aan de opvang van mensen die geen verblijfsstatus hebben maar ook geen recht hebben op landelijke opvang. Roosma: “Hiermee erkent nu ook het Rijk dat de asielprocedure niet sluitend is en dat er mensen in de asielprocedure tussen wal en schip vallen. Dat is een belangrijke doorbraak.”

Het college van burgemeester en wethouders heeft haar begroting gepresenteerd en komt met grote plannen. We stemmen met veel liefde voor. Maar we hebben ook nog wat eigen accenten. Want er is veel te doen om de stad socialer en groener te maken. Deze tekst sprak ik vandaag uit in de gemeenteraad, tijdens de tweede termijn van de begrotingsbehandeling.

Voorzitter,
Elke begrotingsbehandeling heeft een thema. Vier jaar geleden, bij de behandeling van de eerste begroting van het vorig college, ging het met name over de vorm van de begroting. Over de vraag of de begroting niet te veel een “glossy” was geworden, of de begroting wel of niet glashelder was. En het ging eindeloos veel over indicatoren, doelen en activiteiten. De oppositie diende 83 voorstellen in voor nieuwe indicatoren.
Deze begrotingsbehandeling is het met name gegaan, althans in de media, over een onderwerp wat duidelijk veel meer leidt tot maatschappelijk debat: letters.

En daar is zoveel over gezegd, dat je je af zou moeten vragen of je er nog wel wat aan wilt toevoegen. Elke opmerking kan tot een nieuw mediastormpje leiden.

Maar aangezien de VVD toch voornemens is om dit tot het speerpunt van hun oppositiepolitiek te maken (glad to be of service) en mij er over het vuur aan de schenen wil leggen in dit debat, kan ik er net zo goed zelf over beginnen, met wat reflecties. Reflecties zijn altijd goed.

Wat heeft het ons opgeleverd, dit debat? Ging het wel ergens over, of was het enkel symboolpolitiek?
In de eerste plaats heeft het een discussie opgeleverd over het massatoerisme en de grenzen daarvan. Die discussie is natuurlijk niet nieuw. Maar we staan steeds meer stil bij de vraag wat die stroom van toeristische bezoekers betekent voor verschillende groepen mensen in de stad. Voor sommigen is het een grote bron van overlast, voor anderen is het een grote bron van inkomsten, sommigen willen wel de lusten maar niet de lasten, en weer anderen staan er niet bij stil omdat ze niet in Amsterdam Centrum komen. Zij merken wel de indirecte effecten van de prijsopdrijving in de stad maar linken dat niet altijd aan toerisme.
Alleen iedereen snapt, dat als er twee keer zoveel toeristen komen en we gaan op dezelfde voet door met onze marketing, er dan iets grondig mis gaat.

Het is niet voor niks dat we in onze gewijzigde motie de bestuurscommissies vragen om mee te praten over de vraag of zij de letters in hun stadsdeel of buurt willen.

Dat gaat in de eerste plaats over de vraag of ze de letters in de openbare ruimte willen. Want die openbare ruimte is van ons allemaal. Sommigen zien de letters als een reclameslogan die de openbare ruimte innemen en ontsieren en vinden ze ‘spuuglelijk’. Anderen vinden ze wel grappig en sommigen vinden ze zelfs prachtig.

Maar ik hoop dat die discussies verder gaat dan de vraag of men de letters leuk, of mooi vindt of niet. Ik hoop dat het een bredere discussie in gang kan zetten, over hoe de bewoners buiten het centrum de komst van toeristen naar de stadsdelen zien. Wat nou als al die toeristen die nu nog de letters op het Museumplein beklimmen naar Nieuw-West of Zuidoost komen? Hoe wil het stadsdeel met toerisme omgaan? Wat wel en wat niet? Hetzelfde geldt voor een verbod op Airbnb. De stadsdelen buiten het centrum staan voor een groot deel nog aan het begin van de discussie, zij kunnen nu hun visie vormen.

Wat deze discussie ook heeft opgeleverd is een discussie over de betekenis van de slogan. Wat wil de stad zijn? Welk imago willen we hebben ('de stad waar alles kan', en wat betekent dat dan?); hoe willen we samen leven? Staan de letters voor de dikke ik? Ik ben Amsterdammer, en ik bepaal zelf waar die gemeenschap voor staat. Ik bepaal waar de grenzen van mijn vrijheid liggen, ongeacht die van een ander. Of is het juist inclusief? (Ik ben Amsterdammer, iedereen kan Amsterdammer worden.) Dat is een kwestie van vrije interpretatie.

De betekenis is ook in de loop der jaren veranderd. 'Iedereen kan Amsterdammer worden,' dat kan al lang niet meer. Wie kan het nog betalen om Amsterdammer te worden? Daarmee wordt het ook steeds meer een gebroken belofte. Het is niet voor niks dat Frits Huffnagel en Carolien Gehrels – de geestelijk vader en moeder van I amsterdam – afgelopen weekend beiden in Het Parool zeiden dat dat “De campagne I amsterdam bijna vijftien jaar oud is” en “het moment is aangebroken om die campagne een nieuwe lading te geven” omdat “de problemen in de stad zijn veranderd". (Overigens zei Frits zelfs: die letters kunnen best van het Museumplein.)

De letters zijn een symbool, een metafoor. Maar dit is geen symboolpolitiek. Het gaat over een wezenlijke discussie over de toekomst van de stad. En ja, we nemen nog veel meer maatregelen om om te gaan met massatoerisme en drukte in de stad: via handhaving, hogere belastingen en het verbieden van pretvervoer. En via het terugdringen van Airbnb, touringcars en cruiseschepen.

Tenslotte denk ik dat er ook een relativering past. Het zijn tenslotte maar letters. Grote stalen letters.
Het toont ook aan hoe sterk de kracht van een reclameslogan kan zijn. Mensen zijn zich gaan identificeren met de slogan die bedoeld is de stad als product te verkopen. ‘Omdat ik het waard ben,’ ‘Ik ben toch niet gek,’ ‘Ik ben Ben’. Ik ben mijn shampoo, mijn televisie of mijn telefoonabonnement. Dat zijn we natuurlijk niet. Wij zijn veel meer en Amsterdam is veel meer.

Het is natuurlijk ook opmerkelijk dat hier zoveel discussie over is. Want er zijn sinds de behandeling van de begroting om ons heen grote dingen gebeurd. Het was afgelopen week de warmste 6 november ooit gemeten. Er was een afschuwelijke antisemitische aanslag in Pittsburgh, gevolgd door victim-blaming door de president van de Verenigde Staten. Er is een ziekenhuis failliet gegaan…

Er gebeuren grote dingen in de wereld en in stad. Dingen waar we niet voor mogen wegkijken.
Het college komt met grote plannen. En de begroting is prachtig, de financiën rock solid, en we stemmen met veel liefde voor. Maar daarom hebben we ook nog wat eigen accenten. Want er is te veel te doen, we moeten overal tegelijk beginnen.

Schulden
Zo zijn er 38.000 huishoudens in onze stad met problematische schulden. 38.000. We hebben meer en onconventionele manieren nodig om schulden op te lossen en te voorkomen dat schulden groter worden. We moeten voorkomen dat mensen dieper in de problemen raken, en we willen dat mensen met schulden de tijd krijgen om weer grip te krijgen op hun leven en financiën. Daarom hebben we een motie ingediend voor een pilot met het overnemen van schulden.

Wonen
​Onder invloed van mensen die enkel willen verdienen aan onze stad, stijgen de huur- en huizenprijzen en verdwijnen de sociale huurwoningen. We kijken dan ook uit naar alle plannen die op stapel staan: de uitwerking van de woonplicht, van de verhuurvergunning, de handhaving van regels rond Airbnb. En het verbod op vakantieverhuur in bepaalde wijken.
En naast samenwerkingsafspraken met de corporaties en huurders, kunnen de marktpartijen zich niet langer onttrekken aan hun verantwoordelijkheid om de stad betaalbaar te houden. Wij hebben een motie ingediend om aan deze marktpartijen te vragen hoe zij kunnen bijdragen.
VergroeningDaarnaast dienden we veel moties in op het gebied van klimaat en het vergroenen van de stad. We hebben een motie ingediend over datacenters. Die moeten op duurzame energie overstappen en kunnen de restwarmte gebruiken om de stad te verwarmen, zodat we makkelijker van het aardgas af kunnen. De bedrijfsvoering van de gemeente zelf kan en moet duurzamer. We doen een voorstel om meer refurbished ICT te gebruiken. Binnentuinen en de openbare ruimte in ontwikkelbuurten moet groener worden zodat we de effecten van klimaatveranderingen in de stad beter kunnen opvangen. En het autoluw maken van stad biedt ons kansen om die vrijgekomen ruimte met bewoners te vergroenen.
LHBTIQ+Voor LHBTIQ+’ers hebben we een motie die beoogt om de psychosociale zorg en opvang – veilige havens – van biculturele jongeren en vluchtelingen te verbeteren en eventueel uit te breiden. We hebben ook een motie die zich richt op gemeenschapsopbouw van de LHBTIQ+-groepen in onze stad, met specifieke aandacht voor transgenders, lesbische vrouwen en biculturele LHBTIQ+’ers en vluchtelingen. We willen deze zachte stemmen luider laten klinken en meer ruimte voor hen scheppen.
Voorzitter, wij zijn nog niet klaar met het socialer en groener maken van de stad. De uitdagingen zijn groot, evenals onze idealen. Wij werken er stap voor stap aan. Motie voor motie.
Dankuwel.